Zon
Het was onafwendbaar geworden: 2009 is voorbij en nu is het 2010. Nu ik dit schrijf, is het lekker zonnig. De komende tijd wordt flinke kou voorspeld en dat houdt doorgaans verband met elkaar. Daarmee lijkt 2010 wel op 2009, dat eveneens koud begon. Dat vind ik opmerkelijk, want de afgelopen jaren gingen vrijwel allemaal zonder winter voorbij. Berucht was de boterzachte winter van 2006-2007 en de winter van het jaar erop was amper kouder. Maar de laatste tijd lijkt Koning Winter ons kwakkellandje flink in zijn greep te hebben. Heeft het zonnevlekkenminimum hier echt iets mee te maken? Tijd om eens terug te keren naar het jaar met twee winters.
2009 was een bijzonder jaar. Weet u bijvoorbeeld wat de somberste maand van het jaar was? Of de droogste? Lastig? 2009 zat in ieder geval vol verrassingen.
Ondanks de koude winters was 2009 geen koud jaar. Een elegante manier om dit te illustreren is het "warmteoverschot". Hierbij wordt steeds per dag het verschil berekend tussen de temperatuur op een dag en wat de "norm" is voor die dag. Hierbij maak ik, anders dan het KNMI, gebruik van de data uit de periode 1988-2007, een periode die klimatologisch beter aansluit bij het weer dat we heden ten dage observeren.
De grafiek die je krijgt is een verschilgrafiek. Negatieve getallen betekenen dus dat de temperatuur in een jaar "achterloopt" op de norm en vice versa. Een "normaal" jaar zal dus een warmte-overschot opleveren van precies nul graden C. 2009 had zelfs een klein plusje:
Warmteoverschot per maand. Januari was koud, april en november waren daarentegen erg warm. Ondanks een koude decembermaand bleef er een klein "plusje" over.
Al met al was 2009 met een gemiddelde temperatuur van 10,52 graden (De Bilt) iets warmer dan het langjarige gemiddelde (10,44). April en november waren bijna drie graden warmer dan gemiddeld, januari was drie graden kouder, december bijna twee graden. De andere maanden zaten redelijk in de buurt van het gemiddelde. Uiteindelijk werd augustus de warmste maand van het jaar en was januari de koudste maand:
De gemiddelde (dag- en nacht-)temperaturen per maand. Augustus was de warmste maand van het jaar en dat kwam door de hoge temperaturen overdag. Juli had daarentegen de hoogste nachttemperaturen.
De hoogste temperatuur van het jaar werd dan ook in augustus gemeten. De warmste dag van het jaar viel opmerkelijk laat: pas op 20 augustus, dat is ruim een maand later dan gemiddeld. Deze dag was dan ook de enige dag die warmer was dan 30 graden. Vervolgens zakten de temperaturen hard in. Reeds halverwege oktober werd de eerste nachtvorst gemeten. November kende daarentegen geen enkele vorstdag. De laagste temperatuur van het jaar werd onlangs nog gemeten: op 19 december vroor het 11,9 graden, iets kouder dan op de nachten van 9 en 10 januari:
Zo verliep de temperatuur in 2009 nou precies. In Januari leek een Elfstedentocht nog reëel, drie maanden later leek het al bijna zomer. De zomer kende een opleving op de grens juni-juli, terwijl augustus ook bij vlagen fraai zomerweer kende. Vier maanden na de warmste dag lag Nederland bedekt onder een dikke laag sneeuw.
Naast vrij warm was 2009 vooral erg ZONNIG. Het begon al met een zeer zonnige januarimaand en verder was de zomerperiode april-augustus bijna uniform zonnig, met steeds zo'n 230 uren zon. Mei kende de meeste zonne-uren (236), maar april was de zonnigste maand, want in maar liefst 54 procent van de tijd dat de zon kon schijnen, scheen-ie. De somberste maanden waren februari, november en december. Van deze sombere maanden was december nog het zonnigst. Februari was erg somber, met uiteindelijk zo'n 47½ uur zon, wat normaal gesproken zelfs voor december al somber zou zijn.
Aantal uren zon per maand. De gele balkjes zijn de waarden voor 2009, de oranje balkjes zijn de langjarige gemiddelden. 2009 was (in De Bilt) met zo'n 1840 zonne-uren beduidend zonniger dan gemiddeld (1634 uur).
Geloof het of niet, maar 2009 was ook een DROOG jaar. Met in totaal 775 mm neerslag viel er zo'n 75 mm minder dan gebruikelijk. Toch had 2009 met juli en november twee natte maanden. April maakte zijn reputatie als droogste maand weer eens waar: met nog geen 20 mm was het de droogste maand van 2009. September, normaal gesproken de natste maand van het jaar, was nu een goede tweede. Vanaf de zesde viel er amper neerslag; die had zich vooral geconcentreerd in de eerste vijf dagen, waardoor september relatief de droogste maand was. Ook augustus was lange tijd droog; door een wolkbreuk op de 28e ("The most worstest weather i've ever experienced") ging een topklassering verloren.
Neerslag per maand: De donkere balken zijn de waarden voor 2009, de lichte balkjes zijn de langjarige gemiddelden. 2009 had vooral een droog voorjaar.
Al met al was 2009 een zeer goed jaar, met vrij hoge temperaturen, veel zon en weinig neerslag. Dat krijg je echt niet elk jaar! Wat zijn de voorspellingen voor 2010? Volgens de kenners (de schaatsers) wordt het een erg koude winter. Daarna verwacht ik een vrij koud, maar zonnig voorjaar en wordt het deze zomer wel weer een keer tijd voor een hittegolf (de laatste hittegolven (!) dateren alweer uit 2006), gevolgd door een zacht najaar, waarna de temperatuur in december weer flink inzakt. Hopelijk kunnen we dan wel een sneeuwballengevecht houden!
Gerelateerde artikelen:
Zo was 2008; 02-01 2009
2 opmerkingen: